|
Энди сулҳ ери ҳақида тўхталадиган бўлсак, у аҳли билан муайян шартлар асосида сулҳ тузилган барча ерлардир. Мусулмонлар сулҳ шартлари қандай шартлар бўлмасин аҳдларга амал ва вафо қилиш вожиб вазифасини юклайдиган Аллоҳ Китобидаги оятлар ва Росули суннатидаги саҳиҳ ҳадисларга мувофиқ шу шартларга вафо ва амал қилишлари лозим.
Сулҳ ери сулҳ тузилган пайтда келишилган шартлар навига қараб турлича бўлади. Масалан ер мусулмонларга топширилиши ва сулҳ шартларига мувофиқ аҳли ундан кўчириб юборилиши мумкин. Бани Назир яҳудлари билан худди шундай ҳол юз берган. Чунки Росулуллоҳ с.а.в. улар билан Мадинадан уларни кўчириб юбориш шарти билан сулҳ туздилар. Уларга бир туя кўтарадиган матолар ва молларни олиб кетишга рухсат берилди. Фақат қурол-аслаҳа олиб кетишларига рухсат берилмади. Бу ер Аллоҳ Ўз Росулига фай қилиб берган нарсалар жумласидан бўлди. Бу турдаги ер масаласи имомга ҳавола қилинади. Имом унинг борасида мусулмонлар учун манфаатли деб биладиган шаклда иш тутади.
Яна бир ер борки, у аҳли билан – унга эгалик қилишни уларга қолдириш ва уларни шу ерда қолдиришга рози бўлишимиз шарти асосида – сулҳ тузилган ердир. Улар маълум миқдорда хирож тўлашлари шарт. Бу ернинг ўзи ва ундан келадиган манфаат сулҳ шартлари бўйича аҳлининг мулки бўлиб қолаверади. Улар уни ўзлари эга бўладиган ҳар қандай товарни ўзаро айирбошлашганидек айирбошлашлари, сотиб юборишлари, вақф қилиб қўйишлари, совға қилишлари мумкин. Улар фақат сулҳда кўрсатилган хирожнигина тўлашади, бундан оширилмайди. Бу хирож жизя ўрнида бўлади. Шунинг учун уларнинг ери мусулмон қўлига ўтса мусулмон бу ердан хирож тўламайди. Чунки бу ер хирож ери эмас. Бу ернинг аҳолиси Исломга киришса улардан ҳам Исломга кирган кишидан жизя соқит бўлганидек хирож соқит бўлади. Бунга мисол қилиб Ҳажар ва Баҳрайн ерини келтириш мумкин. Чунки Ҳажар ва Баҳрайн сулҳ билан фатҳ қилинган. Шунингдек Айла, Ақаба, Давма, Жандал ва Азруж ҳам сулҳ билан фатҳ қилинган. Бу қишлоқлар Росулуллоҳ с.а.в.га жизя тўлашган. Шом шаҳарлари ҳам шундай қилишган. Фақат Қайсария бундан мустасно бўлган. Жазира юртлари ва Хуросон юртларининг ҳаммаси ёки аксари сулҳ билан фатҳ қилинди. Шунинг учун уларга сулҳ ҳукми юритилади.
Яна бир ер борки, у кофирлар билан бу ер бизники бўлиши ва маълум хирожни тўлаб, унга жойлашишлари ва уни обод қилишларига биз рози бўлишимиз шарти билан сулҳ тузилган ердир. Бу ер куч билан олинган ер ҳукмида бўлади ва ундан куч билан олинган ер хирожи олинади.
312-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434